زیست شناسی چیست؟ – به زبان ساده

انسان از دیرباز به کشف طبیعت اطراف و جانداران آن علاقه‌ی زیادی داشته است و کنجکاوی بشر در شناخت حیات، سبب پیدایش علم زیست شناسی شد. زیست شناسی به شناخت و مطالعه تمامی موجودات زنده اشاره دارد. این علم پویا به چگونگی پیدایش موجودات زنده، رشد و نمو آن‌ها و برهمکنش جانداران با سایر موجودات و محیط اطرافشان می‌پردازد. دانشمندان زیادی در طی تاریخ عمر خود را برای درک بهتری از عملکرد بدن موجودات زنده و چگونگی ارتباط آن‌ها با یکدیگر و محیط گذاشته‌اند. در ادامه به این سوال پاسخ می‌دهیم که زیست شناسی چیست؟ و به معرفی تاریخچه و شاخه‌های آن می‌پردازیم و شما را بیشتر با دنیای زیست شناسی آشنا می‌کنیم پس با مجله بیوزوم همراه باشید.

زیست شناسی چیست؟

همانطور که از اسم زیست شناسی پیداست، زیست شناسی به مطالعه موجودات زنده یا موجوداتی که زمانی زنده بوده‌اند، می‌پردازد. کلمه “زیست شناسی” از دو کلمه یونانی “bios” (به معنای زندگی) و “logos” (به معنای مطالعه) گرفته شده است. به طور کلی، زیست‌شناسان ساختار، عملکرد، رشد، منشا، تکامل و توزیع موجودات زنده را مطالعه می‌کنند.

براساس کتاب “مدیریت علم” (اسپرینگر نیویورک، 2010) که در یک مبحث به سوال زیست شناسی چیست پاسخ داده است، زیست شناسی مدرن روی چهار اصل استوار است:

1. نظریه سلولی این اصل است که همه موجودات زنده از واحدهای بنیادی به نام سلول ساخته شده‌اند و همه سلول‌ها از سلول‌های از قبل موجود می‌آیند.
2. نظریه ژن این اصل است که همه موجودات زنده دارای DNA هستند، مولکول‌هایی که ساختار و عملکرد سلول‌ها را کد می‌کنند و به فرزندان منتقل می‌شوند.
3. هموستاز این اصل است که همه موجودات زنده حالت تعادلی را حفظ می‌کنند که موجودات را قادر می‌سازد در محیط خود زنده بمانند.
4. تکامل اصلی است که توضیح می‌دهد چگونه همه موجودات زنده می‌توانند تغییر کنند و دارای ویژگی‌هایی باشند که آن‌ها را قادر می‌سازد در محیط خود بهتر زنده بمانند این ویژگی‌ها از جهش‌های تصادفی در ژن‌های ارگانیسم ناشی می‌شوند که از طریق فرآیندی به نام انتخاب طبیعی انتخاب می‌شوند. در طول انتخاب طبیعی، موجوداتی که دارای ویژگی‌های مناسب‌تری برای محیط خود هستند، نرخ بقای بالاتری دارند و سپس این ویژگی‌ها را به فرزندان خود منتقل می‌کنند.

مطلب مرتبط: ژن چیست؟

تاریخچه‌ی زیست شناسی

تاریخ زیست شناسی مطالعه دنیای زنده را از دوران باستان تا مدرن دنبال می‌کند. اگرچه مفهوم زیست شناسی به عنوان یک رشته منسجم واحد در قرن نوزدهم پدیدار شد، علوم زیستی از سنت‌های مرسوم پزشکی و تاریخ طبیعی پدید آمد که به آیورودا، پزشکی مصر باستان و آثار ارسطو و جالینوس در جهان یونانی-رومی باستان برمی‌گردد. این اثر باستانی در قرون وسطی توسط پزشکان و دانشمندان مسلمان مانند ابن سینا توسعه بیشتری یافت. در طول رنسانس اروپا و اوایل دوره مدرن، تفکر بیولوژیکی در اروپا با تجدید علاقه به تجربه‌گرایی و کشف بسیاری از موجودات جدید متحول شد. وسالیوس (Vesalius) و هاروی (Harvey) که با آزمایش و مشاهده دقیق، فیزیولوژی را مطالعه کردند و همچنین طبیعت‌گرایانی مانند لینائوس (Linnaeus) و بوفون (Buffon) که شروع به طبقه‌بندی تنوع حیات و پیشینه فسیلی و همچنین رشد و رفتار موجودات کردند، در این جنبش برجسته بودند.

آنتونی ون لیوونهوک (Antonie van Leeuwenhoek) با استفاده از میکروسکوپ، دنیای میکروارگانیسم‌ها را که قبلاً ناشناخته بود، آشکار کرد و زمینه را برای ایجاد نظریه سلولی فراهم کرد. اهمیت فزاینده الهیات طبیعی (شناخت خداوند بر اساس حقایق مشاهده شده و تجربه جدا از وحی الهی)، که تا حدی پاسخی به ظهور فلسفه ماشینی بود، رشد علوم طبیعی را افزایش داد.

در طول قرن‌های هجدهم و نوزدهم، علوم زیستی مانند گیاه‌شناسی و جانورشناسی به طور فزاینده‌ای به رشته‌های علمی حرفه‌ای تبدیل شدند. لاووازیه (Lavoisier) و دیگر دانشمندان فیزیک شروع به اتصال جهان جاندار و بی‌جان از طریق فیزیک و شیمی کردند. طبیعت‌گرایان کاوشگر مانند الکساندر فون هومبولت (Alexander von Humboldt) به بررسی تعامل بین ارگانیسم‌ها و محیط آن‌ها پرداختند. طبیعت گرایان شروع به رد ذات‌گرایی کردند و اهمیت انقراض و تغییرپذیری گونه‌ها را در نظر گرفتند از طرفی تئوری سلولی دیدگاه جدیدی را در مورد بنیاد اساسی زندگی ارائه کرد. این تحولات، و همچنین نتایج حاصل از جنین‌شناسی و دیرینه‌شناسی، در نظریه تکامل توسط انتخاب طبیعی چارلز داروین ترکیب شدند. پایان قرن نوزدهم شاهد سقوط نظریه تولید خود به خود و ظهور نظریه میکروب بیماری (هر نوع خاصی از بیماری توسط نوعی میکروب ایجاد می‌شود) بود، اگرچه مکانیسم وراثت در آن زمان، همچنان یک راز باقی ماند.

در اوایل قرن بیستم، کشف مجدد گرگور مندل (Gregor Mendel’s) منجر به توسعه سریع ژنتیک توسط توماس هانت مورگان (Thomas Hunt Morgan) و شاگردانش شد و در دهه 1930 ترکیب ژنتیک جمعیت و انتخاب طبیعی در “سنتز نئوداروینی” انجام شد. رشته‌های جدید به سرعت توسعه یافتند، به‌ویژه پس از آنکه جیمز واتسون (James Watson) و فرانسیس کریک (Francis Crick) ساختار DNA را پیشنهاد کردند. پس از ایجاد اصول مرکزی (Central Dogma ) و شکسته شدن کد ژنتیکی، زیست شناسی عمدتاً بین زیست شناسی موجودات، حوزه‌هایی که با کل موجودات و گروه‌های موجودات سروکار دارند، و حوزه‌های مرتبط با زیست شناسی سلولی و مولکولی تقسیم شد، در اواخر قرن بیستم، زمینه‌های جدیدی مانند ژنومیکس و پروتئومیکس این روند را معکوس کردند، و زیست‌شناسان موجودات زنده از تکنیک‌های مولکولی استفاده کردند و زیست‌شناسان مولکولی و سلولی در حال بررسی تأثیر متقابل بین ژن‌ها و محیط، و همچنین ژنتیک جمعیت‌های طبیعی موجودات بودند.

در ادامه‌ی این مطلب با بنیان‌گذاران و دانشمندان علم زیست شناسی بیشتر آشنا خواهیم شد.

مشاهیر علم زیست شناسی

فردریک گولاند هاپکینز (Frederick Gowland Hopkins)

(1861 – 1947) که در سال 1929 برای کشف ویتامین‌ها جایزه نوبل فیزیولوژی را دریافت کرد. او در یک آزمایش، مواد ضروری برای بدن را به گروهی از موش‌ها خورانید. این مواد شامل کربوهیدرات، پروتئین، چربی و نمک بودند به گروه دیگری از موش‌ها دقیقا همین مواد را همراه با مقدار کمی شیر خورانید، موش‌های دسته اول پس از چند هفته مردند در حالی‌که موش‌های گروه دوم عمر بیشتری داشتند. او نتیجه گرفت شیر حاوی مواد مغذی است که پس از تحقیقات دیگر، آن‌ها را ویتامین نامید.

ژان هانری کازیمیر فابر (Jean-Henri Casimir Fabre)

یک طبیعت‌شناس، حشره‌شناس و نویسنده فرانسوی بود (۱۸۲۳ –۱۹۱۵) که به خاطر سبک سرزنده کتاب‌های محبوب خود در مورد زندگی حشرات شهرت داشت. او اولین فردی بود که به مکانیسم واکنش‌های غریزی جانداران، به ویژه حشرات پرداخت و نتیجه تحقیقات خود را در 40 جلد طی 28 سال منتشر کرد.

ژرژ کوویه (Georges Cuvier)

طبیعت‌شناس و جانورشناس فرانسوی بود (1769 – 1832) که گاهی از او به عنوان «پدر دیرینه‌شناسی» یاد می‌شود و علوم تشریح تطبیقی و دیرینه شناسی را تأسیس کرد. او با استفاده از فسیل جانداران، نوع آن‌ها را تشخیص می‌داد و یک فهرست 18 هزار عددی از جانداران تهیه کرد.

کارل ارنست فون بائر (Karl Ernst von Baer)

دانشمند و کاشف آلمانی بالتیک بود (1792 – 1876). بائر یک طبیعت‌شناس، زیست‌شناس، زمین‌شناس، هواشناس، جغرافی‌دان بود و به‌عنوان پدر یا بنیان‌گذار جنین‌شناسی شناخته می‌شود.

جوهانس فردریک میشر (Johannes Friedrich Miescher)

یک پزشک و زیست‌شناس سوئیسی (۱۸۴۴ –۱۸۹۵) بود. او اولین دانشمندی بود که اسید نوکلئیک را در سال 1869 جدا کرد و کاشف اسید نوکلئیک شناخته می‌شود. او همچنین پروتامین را شناسایی کرد و اکتشافات دیگری نیز انجام داد.

مارچلو مالپیگی (Marcello Malpighi)

زیست شناس و پزشک ایتالیایی بود (1628 – 1694) که از او به عنوان “بنیانگذار آناتومی میکروسکوپی، بافت شناسی و پدر فیزیولوژی و جنین شناسی” یاد می‌شود.

یان سوامردام (Jan or Johannes Swammerdam)

زیست‌شناس و میکروسکوپ‌شناس هلندی (۱۶۳۷ –۱۶۸۰) بود. کار او بر روی حشرات نشان داد که مراحل مختلف زندگی یک حشره، تخم، لارو، شفیره و بالغ، اشکال مختلف یک حیوان هستند.

تئوفراستوس (Theophrastus)

فیلسوف یونانی و جانشین ارسطو در مکتب مشاء بود (287-380 ق. م). او رساله‌های زیادی در همه زمینه‌های فلسفه به منظور حمایت، بهبود، گسترش و توسعه نظام ارسطویی نوشت.

باربارا مک کلینتاک (Barbara McClintock)

دانشمند و سیتوژنتیست آمریکایی بود (1902 – 1992) که در سال 1983 به عنوان اولین زنی که به تنهایی برنده این جایزه است، جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی را دریافت کرد. او تکنیکی برای مشاهده کروموزوم‌های ذرت ابداع کرد. مک کلینتاک در سال 1927 دکترای گیاه شناسی خود را از دانشگاه کرنل دریافت کرد.

یواخیم یونگ (Joachim Jung)

طبیعت شناس آلمانی، گیاه شناس و ریاضیدان آلمانی بود (1657-1587). یکی از اولین کسانی بود که از ریاضیات به عنوان الگویی برای علوم طبیعی استفاده کرد.

 نهمیا گرو (Nehemiah Grew)

گیاه شناس، پزشک و میکروسکوپیست انگلیسی (1712-1641) از بنیانگذاران علم آناتومی گیاهان، اولین کتاب گرو در مورد آناتومی گیاهان، به نام آناتومی سبزیجات معروف شد (1672)، و همزمان با دست‌نوشته مالپیگی در این زمینه به انجمن سلطنتی لندن ارائه شد.

پردیس ثابتی (Pardis Christine Sabeti)

پردیس کریستین ثابتی (به فارسی: پردیس ثابتی؛ متولد ۲۵ دسامبر ۱۹۷۵) زیست‌شناس محاسباتی، ژنتیک پزشکی و ژنتیک تکاملی ایرانی آمریکایی است. او یک روش آماری بیوانفورماتیکی ایجاد کرد که بخش‌هایی از ژنوم را که در معرض انتخاب طبیعی قرار گرفته‌اند شناسایی می‌کند و الگوریتمی که اثرات ژنتیک را بر تکامل بیماری توضیح می‌دهد. او در حال حاضر استاد دانشگاه هاروارد است و به همراه تیمش به مطالعه ژنوم ابولا می‌پردازد.

رودولف لودویگ ویرشو (Rudolf Virchow):

پزشک، مردم‌شناس، آسیب‌شناس، زیست‌شناس، نویسنده، ویراستار و سیاستمدار آلمانی بود (۱۸۲۱ –۱۹۰۲). او را “پدر آسیب شناسی مدرن” و به عنوان بنیانگذار پزشکی اجتماعی و نزد همکارانش “پاپ پزشکی” می‌شناسند.

چارلز رابرت داروین (Charles Robert Darwin)

طبیعت‌شناس، زمین‌شناس و زیست‌شناس انگلیسی بود (1809-1882) که به خاطر مشارکت‌هایش در زیست شناسی تکاملی شهرت زیادی داشت. به اعتقاد او تمام گونه‌ها دارای جد مشترک هستند و این امر را نتیجه ی انتخاب طبیعی می‌داند.

گرگور مندل (Gregor Johann Mendel)

گیاه‌شناس، معلم، و روحانی آگوستینی (1822-1884)، اولین کسی که پایه‌های ریاضی علم ژنتیک را پایه‌ریزی کرد، چیزی که مندلیسم نامیده شد. او همچنین قوانین حاکم بر انتقال صفات وراثتی را در گیاه نخودفرنگی شناسایی کرد که توسط دانشمندان دیگر به سایر گونه‌ها نیز تعمیم داده شد.

لامارک (Lamarck)

یک طبیعت‌شناس، زیست‌شناس، دانشگاهی و سرباز فرانسوی بود (1744-1829). او یکی از طرفداران اولیه این ایده بود که تکامل بیولوژیکی مطابق با قوانین طبیعی اتفاق افتاده و پیش می‌رود.

گرایشات زیست شناسی چیست

علم زیست شناسی بسیار گسترده و متنوع است و از جنبه‌های مختلف، می‌توان آن را مطالعه کرد. گرایش‌های اصلی رشته زیست شناسی به ترتیب زیر دسته‌بندی می‌شوند:

1. زیست شناسی عمومی
2. زیست شناسی جانوری
3. زیست شناسی گیاهی
4. زیست شناسی سلولی و مولکولی
5. زیست شناسی دریا

در ادامه توضیح مختصری درمورد هر کدام از این گرایش‌ها ارائه می‌دهیم. با ما همراه باشید.

زیست شناسی گرایش عمومی

دانشجویان این گرایش در مقطع کارشناسی به مطالعه دروس زیست شناسی مربوط به علوم جانوری، گیاهی، مولکولی، انگل شناسی و… می‌پردازند. در این دوره با مفاهیم گوناگون زیست شناسی آشنا می‌شوند. در ادامه تحصیلات دانشجویان می‌توانند در سایر گرایش‌ها نیز مشغول به تحصیل شوند.

زیست شناسی گرایش علوم جانوری

در این گرایش به طور تخصصی‌تر به علوم جانوری پرداخته می‌شود و دروس مربوط به فیزیولوژی جانوری، رده‌بندی سیستماتیک جانوری، اکوسیستم جانوری ارائه می‌شود. البته دروس عمومی دیگر شاخه‌های زیست مثل فیزیولوژی گیاهی و سلولی مولکولی نیز به دانشجویان این رشته تدریس می‌شود. با ادامه تحصیلات تکمیلی، دانشجویان این گرایش می‌توانند به طور تخصصی‌تر در گرایش تکوین جانوری، سیستماتیک جانوری و یا فیزیولوژی جانوری به تحصیل بپردازند.

زیست شناسی گرایش علوم گیاهی

گرایش زیست گیاهی نیز به طور اختصاصی علوم مربوط به گیاهان مثل فیزیولوژی و سیستماتیک گیاهی، بوم شناسی گیاهی ارائه می‌شود و تحصیل در مقطع تحصیلات تکمیلی در گرایش سیستماتیک گیاهی، فیزیولوژی گیاهی و زیست شناسی تکوینی گیاهی امکان‌پذیر است.

زیست شناسی گرایش علوم سلولی مولکولی

در گرایش سلولی مولکولی تمرکز اصلی بر روی ساختار سلول و مولکول‌های زیستی مثل RNA و DNA و پروتئین‌ها و نحوه ساخت پروتئین و همانندسازی و… است. گرایش سلولی-مولکولی بسیار گسترده است و خود به چند گرایش تقسیم می‌شود:

• علوم سلولی مولکولی
• ژنتیک
• میکروبیولوژی
• بیوشیمی
• زیست‌فناوری (بیوتکنولوژی)میکروبی

زیست شناسی گرایش زیست دریا

گرایش زیست دریا نسبت به سایر گرایش‌های زیست شناسی جدیدتر است و به مطالعه جانوران آبزی و محیط زندگی و نحوه تغذیه و تعامل آنها با هم در گرایش‌های مختلف می‌پردازد.

گرایش‌های زیست شناسی دریا شامل موارد زیر می‌باشد:

• جانوران دریا
• گیاهان دریا
• آلودگی دریا
• آلودگی دریا

چه کسانی مناسب رشته زیست شناسی هستند؟

زیست شناسی رشته ی بسیار جذاب و گسترده‌ای است که از جنبه‌های مختلف می‌توان آن را مطالعه و بررسی کرد. از آنجایی که زمینه‌های مختلف این رشته به هم ارتباط دارند، داشتن اطلاعات گسترده از هر زمینه و به کار بستن آن در گرایش تخصصی که می‌خواهیم دنبال کنیم در موفقیت بسیارموثر خواهد بود و این مستلزم مطالعه و پشتکار زیاد، قدرت تجزیه و تحلیل بالا در مسائل و حافظه و درک بالا می‌باشد. افرادی که وارد رشته زیست شناسی وارد می‌شوند باید با علاقه و دقت زیاد به بررسی و مطالعه بپردازند. همچنین از آنجایی که این رشته یک علم تجربی است و به مطالعه و کار آزمایشگاهی نیاز است فرد باید با دقت و حوصله بالا به آزمایش و تکرار بپردازد. همچنین قدرت فرضیه‌سازی بالا و کنجکاوی لازم را داشته باشد و با مطالعه منابع علمی به روز دنیا بتواند تحقیقات خود را به سمتی که ارزشمند و نتیجه بخش است سمت‌وسو دهد.

مشاغل مرتبط با فارغ‌التحصیلان زیست شناسی چیست؟

ماهیت رشته زیست شناسی تحقیق و پژوهش است و تمام مشاغلی که با علوم زیستی و پژوهش مربوط به این علوم سروکار دارند برای فارغ‌التحصیلان این رشته مناسب است. مثلاً تحقیق و پژوهش در زمینه ی گیاه‌شناسی، جانورشناسی، میکروارگانیسم‌ها و… که به زیست هر موجود زنده‌ای ربط دارد. شرکت‌های دانش‌بنیان در جامعه ما برای این افراد مناسب است.

 پژوهش‌های مربوط به حوزه پزشکی و سلامت مانند روش‌های نوین درمان بیماری‌ها، شناخت علت بیماری‌ها، تجزیه میکروبی آلاینده‌های پزشکی و دیگر مسائل مربوط به فارغ‌التحصیلان زیست شناسی با گرایش‌های مربوطه می‌شود.

همچنین در صنعت، در مشاغلی مانند پرورش گیاهان دارویی، پرورش زنبور عسل و آبزیان و… نیز متخصصین زیست شناسی می‌توانند فعالیت کنند.

در امر آموزش زیست شناسی و دروس مرتبط با زیست در مقاطع مختلف مدرسه و دانشگاه فارغ‌التحصیلان زیست می‌توانند وارد شوند.

به‌طور کلی مشاغل مربوط به رشته زیست شناسی بستگی به زیربناهایی دارد که هر کشور برای تحقیقات و پیشرفت در زمینه پژوهش در نظر می‌گیرد. ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر رشته زیست شناسی باعث افزایش دانش و تخصصی‌تر شدن در هر یک از گرایش‌های زیست شناسی می‌شود و مشاغل مربوط به تخصص مورد نظر راحت‌تر به دست می‌آید.

از جمله مشاغل مرتبط زیست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تدریس و آموزش
• پژوهش در شرکت‌های دانش‌بنیان
• فعالیت در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی
• تدریس و فعالیت در آزمایشگاه مدارس و دانشگاه
• فعالیت در سازمان و ادارات محیط زیست
• نوشتن مقالات و محتوای علمی

بازار کار رشته زیست شناسی چیست؟

بازار کار رشته زیست شناسی بسیار گسترده و متنوع است و هر فرد بسته به علاقه و پشتکار خود می‌تواند در زمینه مورد علاقه خود مشغول به کار شود. هر چه که فرد بتواند ابتکار بیشتری به کار ببرد در رشته زیست شناسی موفق‌تر است. مشاغل مرتبط به هر گرایش رشته زیست شناسی به طور کلی در ادامه معرفی شده‌اند.

بازار کار رشته زیست شناسی جانوری

افراد با مدرک کارشناسی این رشته بیشتر برای جذب در مراکز آموزشی و ادارات مربوط به محیط زیست مناسب هستند. اگر فرد وارد دوره تحصیلات تکمیلی شود می‌تواند در سه گرایش این رشته شامل زیست شناسی تکوینی جانوری، فیزیولوژی جانوری و سیستماتیک جانوری به تحصیل بپردازد که هر یک از این گرایش‌ها بازار کار مختص به خود دارد. مانند کار در مراکز پژوهشی، آزمایشگاه‌های تخصصی در دانشگاه‌ها، محیط زیست، شرکت‌های دانش بنیان، که افراد با گرایش‌های مربوطه می‌توانند در هر کدام مشغول شوند. همچنین افراد با مدرک کارشناسی و یا کارشناسی ارشد زیست شناسی می‌توانند در رشته‌های بالینی ادامه تحصیل دهند و در مشاغلی مربوط به حیطه پزشکی مثل هماتولوژی، ایمنولوژی، بیوتکنولوژی پزشکی، پزشکی مولکولی، بیولوژی تولیدمثل، مهندسی بافت و سایر گرایش‌ها وارد شوند.

بازار کار رشته زیست شناسی گیاهی

فارغ‌التحصیلان زیست شناسی گیاهی می‌توانند برای تدریس در مراکز آموزشی مشغول شوند. همچنین می‌توانند در حوزه‌های مربوط به کشاورزی، پرورش گیاهان دارویی، گیاهان گلخانه‌ای، محیط زیست، ادارات مربوط به جهاد کشاورزی و شهرداری و حفاظت محیط زیست وارد بازار کار شوند. تحصیلات تکمیلی این گرایش نیز باعث تخصص بیشتر افراد می‌شود و امکان خوداشتغالی و کارهای تخصصی‌تر برای افراد بیشتر است.

بازار کار رشته زیست شناسی سلولی مولکولی

زیست شناسی سلولی-مولکولی خود به چند زیرشاخه یا گرایش تقسیم می‌شود و افراد می‌توانند با تحصیل و ادامه تحصیلات تکمیلی در هر کدام از گرایش‌ها متخصص شوند. بازار کار برخی گرایش‌های سلولی-مولکولی مثل میکروبیولوژی و ژنتیک گستردگی بیشتری دارد و افراد می‌توانند وارد تحصیلات تکمیلی در گرایش‌های پزشکی این رشته شوند.

 فارغ‌التحصیلان سلولی مولکولی می‌توانند در زمینه‌های زیر مشغول کار شوند:

• مراکز تحقیقاتی ژنتیک، میکروبیولوژی، انستیتوپاستور و…
• شرکت‌های دانش بنیان
• تدریس و آموزش
• آزمایشگاه‌های دانشگاه‌ها
• صنایع غذایی و دارویی
• صنایع لوازم آرایشی و بهداشتی
• کارخانه‌های تولید مواد شیمیایی
• شرکت‌های خصوصی تولید و پخش مواد و وسایل آزمایشگاهی

بازار کار رشته زیست شناسی دریا

فارغ‌التحصیلان زیست دریا می‌توانند در تدریس و آموزش، ادارات شیلات، صنایع غذایی مرتبط با شیلات، مراکز تکثیر و پرورش آبزیان، و مراکز تحقیقاتی مربوط به آبزیان فعالیت کنند. همچنین امکان ادامه تحصیل در دوره تحصیلات تکمیلی و گرایش‌های تخصصی آبزیان مثل جانوران دریا، بوم شناسی دریا، آلودگی دریا و گیاهان دریا فراهم است که در گرایش خاصی از زیست دریا تخصص پیدا می‌کنند و در زمینه‌های تخصصی‌تر فعالیت می‌کنند.

زیست شناسی در ایران

رشته زیست شناسی در ایران در گرایش‌های مختلف در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود. همچنین زمینه ادامه تحصیلات تکمیلی این رشته در گرایش‌های مختلف در اکثر دانشگاه‌های کشور فراهم است و امکان ادامه تحصیل در گرایش‌های علوم پزشکی وزارت بهداشت در هر گرایش از رشته زیست شناسی وجود دارد که بسته به نوع گرایش متفاوت است. منابع مربوط به رشته زیست اکثراً لاتین هست و در اکثر مواقع ترجمه آنها در دانشگاه‌ها ایران تدریس می‌شود. آزمایشگاه‌های مربوط به گرایش‌های مختلف زیست در حد آموزش به دانشجویان در اکثر دانشگاه‌ها وجود دارد. البته برخی دانشگاه‌ها امکانات آزمایشگاهی کمتری دارند و دانشجویان در زمینه آموزش دروس عملی با مشکل مواجه می‌شوند.

زیربناهای لازم برای اشتغال همه فارغ التحصیلان رشته زیست شناسی در کشور ما فراهم نیست. همان‌طور که قبلاً اشاره کردیم تحقیقات و پژوهش برای پیشرفت هر کشور اصل اساسی است. توجه به علوم پایه از جمله زیست شناسی و به کارگیری متخصصین این رشته می‌تواند باعث پیشرفت هر چه سریعتر در زمینه‌های مختلف پزشکی، صنعت، کشاورزی و… شود.

 افراد با توجه به علاقه و توانایی خود می‌توانند در زمینه‌های مختلف مربوط به رشته زیست شناسی فعالیت کنند و در این مسیر با تکیه بر فناوری و کارآفرینی زمینه پیشرفت را برای خود و دیگران فراهم کنند. افراد پرتلاش حتماً به هدف خود خواهند رسید.

زیست شناسی در خارج

در کشورهای توسعه یافته مانند کشورهای اروپایی و آمریکایی توجه بیشتری به تحقیقات و علوم پایه شده و بودجه بالایی برای آزمایشگاه‌ها و توسعه فعالیت زیست‌شناسان اختصاص داده می‌شود. مواد آزمایشگاهی، دستگاه‌ها و فضاهای لازم برای انجام کارهای پژوهشی فراهم است و افراد می‌توانند با کار پژوهشی هم درآمد داشته باشند و هم در زمینه‌ای که علاقه دارند فعالیت کنند. همچنین زمینه اشتغال بالاتری برای فارغ‌التحصیلان رشته زیست شناسی فراهم است.

جمع بندی

در این مطلب آموختیم زیست شناسی چیست و تاریخچه ی آن آشنا شدیم. دانشمندان و مشاهیر علم زیست شناسی که باعث پیشرفت علم زیست شناسی و خدمت به بشر شده‌اند را معرفی کردیم. گرایش‌های مختلف رشته زیست شناسی و همچنین زمینه فعالیت و بازار کار هر یک را مطالعه کردیم و با اوضاع رشته زیست شناسی در ایران و خارج آشنا شدیم.