همه چیز درباره‌ی عفونت باکتری اشرشیا کلی

اگر روزگاری، رابرت هوک وسیله‌ای به اسم میکروسکوپ را اختراع نمی‌کرد، احتمالاً باورمان هم نمی‌شد که موجوداتی به اسم باکتری‌ها و ویروس‌ها وجود دارند که می‌توانند انسان را به دردسر بیندازند. اگر کسی ادعا می‌کرد موجودی که باعث بستری‌شدن و مریض‌شدنمان شده است، آن‌قدر کوچک و ناچیز است که حتی ریزبین‌ترین چشم‌ها هم نمی‌توانند مشاهده‌اش کنند، احتمالاً مورد تمسخر قرار می‌گرفت اما امروزه این موارد جزو بدیهی‌ترین موضوعات به شمار می‌روند. حال ما می‌دانیم که نوعی باکتری به اسم اشرشیاکلی وجود دارد که همراه و درون ما زندگی می‌کند و اخلاق و حتی تمایلاتمان را نیز کنترل می‌کند. تقریباً می‌توان گفت که ما بیشتر باکتری هستیم تا انسان، چون امروزه دانشمندان فهمیده‌اند که تعداد باکتری‌هایی که در بدنمان زندگی می‌کنند، دوبرابر سلول‌های بدن خودمان است. اما باکتری اشرشیاکلی و دیگر باکتری‌های هم‌زیست ما، همیشه به این میزان بی‌خطر نیستند؛ چقدر با عفونت باکتری اشرشیا کلی آشنا هستید؟ آیا می‌دانید علائم و نشانه‌های این عفونت چیست و چطور ایجاد می‌شود؟ روش‌های پیشگیری و درمان آن را می‌شناسید؟ در این مقاله از مجله‌ی بیوزوم به این سؤالات پاسخ می‌دهیم.

باکتری اشرشیا کلی چیست؟

باکتری اشرشیا کلی (E. coli) به طور معمول عضوی از فلور نرمال روده  است، به این معنا که در روده‌ی افراد و حیوانات سالم زندگی می‌کند.

بیشتر بدانیم: فلور میکروبی دستگاه گوارش شامل مجموعه‌ای از باکتری‌ها، آرکی‌ها و قارچ‌ها است که در لوله گوارش انسان و دیگر جانوران از جمله حشرات ساکن هستند.

اکثر انواع این باکتری بی‌ضرر هستند یا اینکه نهایتاً باعث اسهال نسبتاً کوتاهی می‌شوند اما برخی از سویه‌ها، مانند E. coli O157:H7، می‌توانند باعث گرفتگی شدید معده، اسهال خونی و استفراغ شوند. این موارد، از جمله علائم عفونت باکتری اشرشیا کلی می‌باشند.

این باکتری ممکن است از طریق آب یا غذای آلوده – به‌ویژه سبزیجات خام و گوشت چرخ‌کرده‌ی نیم‌پز به فرد سالم منتقل شود. اکثر بزرگسالان سالم معمولاً ظرف یک هفته از عفونت E. coli O157:H7 بهبود می‌یابند. اما کودکان خردسال و افراد مسن ممکن است با خطرات بیشتری روبرو شوند، زیرا در معرض ابتلا به‌نوعی از نارسایی کلیه که تهدیدکننده‌ی زندگی است، قرار دارند.

عفونت باکتری اشرشیا کلی چیست؟

عفونت باکتری اشرشیا کلی به معنای هر گونه بیماری است که از سویه‌های باکتری اشرشیا کلی ایجاد می‌شود. برای مثال، سویه‌های مضری از این باکتری وجود دارند که در صورت بلعیدن تصادفی، باعث اسهال آبکی، درد معده و سایر علائم گوارشی (گاستروانتریت) می‌شوند. این سویه‌ها، گاهی اوقات E. coli اسهال زا نامیده می‌شوند و اغلب منظور عموم از عفونت اشرشیا کلی همین است. اما E. coli که به طور معمول در روده زندگی می‌کند، می‌تواند به مکان‌هایی که نباید برود (مانند مجاری ادراری) وارد شده و به‌این‌ترتیب باعث ایجاد عفونت در آن مناطق شود. بسیاری از سویه‌های E. coli سبب عفونت‌های خفیف می‌شوند؛ اما برخی از سویه‌ها، مانند سویه‌هایی که سم شیگا تولید می‌کنند، می‌توانند باعث بیماری‌های جدی، از جمله آسیب کلیه شوند.

انواع عفونت باکتری اشرشیا کلی

انواع رایج عفونت باکتری اشرشیا کلی عبارت‌اند از عفونت‌های دستگاه گوارش و مجاری ادراری (UTIs). سایر انواع عفونت‌های ای کلی عبارت‌اند از:

• عفونت‌های جریان خون
• پروستاتیت (Prostatitis) یا عفونت پروستات
• بیماری التهابی لگن (PID)
• عفونت کیسه‌ی صفرا (Cholecystitis)
• عفونت‌های زخم
• ذات‌الریه (نادر)
• مننژیت (نادر)

علائم و دلایل عفونت باکتری اشرشیا کلی

در این بخش از مقاله، با علائم و نشانه‌های عفونت باکتری اشرشیا کلی آشنا خواهیم شد. تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.

علائم عفونت باکتری اشرشیا کلی چیست؟

علائم گاستروانتریت (Gastroenteritis) ناشی از عفونت باکتری اشرشیا کلی عبارت‌اند از:

• اسهال: این اسهال اغلب آبکی و گاهی خونی است.
• درد و گرفتگی معده
• بی‌اشتهایی
• تب خفیف

اسهال آبکی معمولاً از اولین علامت عفونت باکتری اشرشیا کلی در دستگاه گوارش است علاوه بر این فرد، ممکن است بسته به محل عفونت در بدن، دیگر علائم ذکر شده را نیز داشته باشد

علائم عفونت باکتری اشرشیا کلی در مجاری ادراری چیست؟

اگر باکتری ای کلی قسمت‌هایی از مجاری ادراری فرد را آلوده کند، ممکن است دچار موارد زیر شود:

• درد شکم یا لگن
• سوزش ادرار یا احساس سوزش هنگام ادرار
• نیاز مکرر و شدید به ادرارکردن
• ادرار تیره و بد بو

علائم عفونت باکتری اشرشیا کلی چقدر زود شروع می‌شود؟

معمولاً علائم عفونت STEC ناشی از عفونت باکتری اشرشیا کلی، سه تا پنج‌روز پس از مصرف آب یا غذای آلوده به این باکتری، ظاهر می‌شوند. سویه‌های دیگر می‌توانند ظرف چند ساعت باعث بیماری شوند. گاهی اوقات، علائم تا ۱۰ روز پس از قرارگرفتن در معرض باکتری شروع می‌شوند.

چگونه به E.Coli مبتلا می‌شوید؟

اکثر سویه‌های اسهال زای E. coli از طریق انتقال مدفوعی – دهانی پخش می‌شوند. این اتفاق زمانی می‌افتد که باکتری‌های موجود در مدفوع (به‌قدری ریز که قابل‌دیدن نیستند) وارد دهان و دستگاه گوارش فرد شوند. برخی از انواع ای کلی، مانند  STEC (Shiga toxin-producing E. coli)، می‌توانند از طریق گوشت نیم‌پز و نوشیدنی‌های پاستوریزه نشده نیز منتقل شوند.

روش‌های ابتلا شدن به عفونت باکتری اشرشیا کلی عبارت‌اند از:

• مصرف غذاهای آلوده: گوشت نیم‌پز و میوه‌ها و سبزیجات خامی که به‌اندازه‌ی کافی شسته نشده‌اند.
• نوشیدن نوشیدنی‌های پاستوریزه نشده: این مورد، شامل آب‌میوه‌ها، شیر و فراورده‌های آن تهیه شده از آن‌ها، مانند پنیر یا بستنی می‌شود.
• نوشیدن آب آلوده: باکتری اشرشیا کلی موجود در مدفوع حیوانات و انسان می‌تواند منابع طبیعی آب (مانند دریاچه‌ها، نهرها و رودخانه‌ها)، استخرهای شنا و آب آشامیدنی تصفیه نشده را آلوده کند.
• تماس با مدفوع یا سطوح آلوده: ممکن است هنگام تعویض پوشک، لمس حیوانات در باغ‌وحش یا مزرعه، یا استفاده‌ی مشترک از وسایل یا سطوح با فردی که به عفونت باکتری اشرشیا کلی مبتلا است، مقداری از مدفوع روی دستت فرد باقی بماند کهبا انتقال coli از دست به دهان، احتمال بلع آن و ایجاد بیماری وجود دارد.
• عدم رعایت بهداشت مناسب بعد از دستشویی: رعایت‌نکردن این مورد، می‌تواند باکتری coli را از مدفوع به مجاری ادراری فرد منتقل کند و باعث عفونت ادراری شود.
• برخی از نوزادان نیز در هنگام تولد به عفونت coli مبتلا می‌شوند.

آیا E.Coli مسری است؟

بله. اشرشیا کلی می‌تواند مسری باشد و از فردی به فرد دیگر منتقل شود. باوجوداینکه عفونت باکتری اشرشیا کلی از طریق عطسه یا سرفه منتقل نمی‌شود، اما ممکن است از طریق مراقبت از فردی که به عفونت E. coli  مبتلا است، به‌خصوص هنگام تماس با ادرار یا مدفوع او، فرد به این عفونت مبتلا شود. علاوه بر این موارد، درصورتی‌که به‌درستی فرد دست‌های خود را نشوید، می‌تواند آن را از اشیا، سطوح یا غذاهایی که فرد مبتلا به عفونت باکتری اشرشیا کلی لمس کرده است، دریافت کند.

چه کسانی در معرض خطر E.Coli هستند؟

هر شخصی که با گونه‌های بیماری‌زای اشرشیا کلی تماس پیدا کند، می‌تواند دچار عفونت E. coli شود. افرادی در معرض خطر بیشتری قرار دارند عبارت‌اند از:

• نوزادان و کودکان خردسال
• افراد بالای ۶۵ سال
• افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند (به‌عنوان‌مثال، مبتلایان به HIV یا سرطان یا افرادی که داروهای سرکوب‌کننده‌ی سیستم ایمنی مصرف می‌کنند).
• بیماران دیابتی
• افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو‌ (نوعی بیماری که باعث ایجاد التهاب و زخم در روده بزرگ می‌شود)

تشخیص و آزمایش‌ها برای عفونت باکتری اشرشیا کلی

در این بخش از مقاله، با روش‌های تشخیص عفونت باکتری اشرشیا کلی آشنا خواهیم شد. تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.

تشخیص E. coli چگونه انجام می‌شود؟

اینکه پزشک متخصص، عفونت باکتری اشرشیا کلی را چگونه تشخیص دهد، بستگی به علائم دارد. اگر فرد مشکوک به بیماری، اسهال یا سایر علائم گوارشی را دارد، پزشک برای تشخیص عفونت باکتری اشرشیا کلی، نمونه‌ی مدفوع را آزمایش می‌کند. در صورت داشتن علائم دیگر، مثلاً علائمی در دستگاه ادراری تناسلی، ممکن است ادرار، خون یا مایع مغزی نخاعی (CSF) مورد آزمایش قرار گیرد.

برای تشخیص E. coli چه آزمایشاتی انجام می‌شود؟

آزمایش‌های اختصاصی به‌منظور تشخیص عفونت باکتری اشرشیا کلی عبارت‌اند از:

• آزمایش مدفوع (stool exam)
• آزمایش ادرار یا کشت ادرار (Urine Culture)
• کشت خون (Blood culture)
• پونکسیون کمری (Lumbar Puncture) که با سوراخ‌کردن کمر همراه است.

عفونت‌های E.Coli چگونه درمان می‌شوند؟

درمان عفونت E.coli به محل عفونت در بدن و میزان وخامت بیماری وابسته است. اگر فرد مبتلا اسهال دارد و احساس بیماری شدید نمی‌کند، باید با نوشیدن مایعات فراوان، بدن خود را هیدراته نگه دارد. همچنین می‌تواند محلول خوراکی ORS را که از داروخانه قابل‌تهیه است، مصرف کند. مصرف موارد زیر نیز توصیه می‌شود:

• آبمیوه یا نوشابه‌گازدار – ۱ قسمت نوشیدنی را با ۴ قسمت آب مخلوط کنید (مثلاً ۴۰ میلی‌لیتر نوشیدنی با ۱۶۰ میلی‌لیتر آب)
• شربت – ۱ قسمت شربت را با ۲۰ قسمت آب مخلوط کنید (مثلاً ۵ میلی‌لیتر شربت با ۱۰۰ میلی‌لیتر آب).

اکثر افراد مبتلا به عفونت باکتری اشرشیا کلی، بدون درمان ظرف ۵ تا ۱۰ روز بهبود می‌یابند.

آیا می‌توان از عفونت E.Coli جلوگیری کرد؟

• برای کاهش خطر ابتلا به عفونت باکتری اشرشیا کلی، از مصرف غذاهای شسته نشده یا نیم‌پز خودداری کنید.
• همچنین با رعایت بهداشت مناسب می‌توانید احتمال ابتلا به عفونت باکتری اشرشیا کلی را کاهش دهید. برای مثال، همیشه بعد از رفتن به دستشویی یا تعویض پوشک کودکان، دست‌های خود را بشویید.
• باکتری اشرشیا کلی تولیدکننده‌ی سم شیگا نسبت به گرما حساس است؛ بنابراین، آماده‌سازی، پخت و نگهداری ایمن مواد غذایی از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشد.
• با تمیز کردن دست‌ها پیش از لمس مواد غذایی، از انتقال باکتری اشرشیا کلی از یک ماده غذایی به ماده دیگر جلوگیری کنید.
• میوه و سبزیجات خام را با آب تمیز شستشو دهید. این کار نیز باعث کاهش هرگونه آلودگی اشرشیا کلی می‌شود.
• اگر به دلیل عفونت باکتری اشرشیا کلی بیمار شده‌اید، می‌توانید برای جلوگیری از انتقال آن به دیگران نیز اقداماتی را انجام دهید.
• هرگونه رختخواب، لباس یا سطوح خانه که توسط اسهال یا استفراغ کثیف شده‌اند را بشویید.
• تا ۲۴ ساعت پس از آخرین علائم، از تهیه‌کردن غذا برای سایر اعضای خانه خودداری کنید.
• از رفتن به محل کار خودداری کنید یا فرزندتان را از رفتن به مهدکودک یا مدرسه منع کنید. در صورت نداشتن علائم به مدت ۲۴ ساعت، می‌توانید به محل کار یا مدرسه بازگردید. اگر در بخش مراقبت کار می‌کنید یا با مواد غذایی سروکار دارید، باید ۴۸ ساعت پس از آخرین علائم در خانه بمانید.

جمع‌بندی

در این مقاله از مجله بیوزوم، با عفونت باکتری اشرشیا کلی و خطراتی که این باکتری می‌تواند برای ما انسان‌ها ایجاد کند آشنا شدیم. گفتیم که این باکتری، فلور نرمال بدن است، اما اگر بهداشت فردی و جمعی را رعایت نکنیم، می‌تواند برای ما دردسرساز شود. با روش‌های عمده‌ی انتقال این باکتری آشنا شدیم و روش‌های تشخیصی آن که شامل آزمایش‌های مدفوع، کشت ادرار و کشت خون می‌شد را شناختیم. بعد از مطالعه مطالبی که از این مطلب آموختید، حالا نوبت شماست، شما چطور از ابتلا به عفونت باکتری اشرشیا کلی جلوگیری می‌کنید؟