کشف باکتری غول‌پیکر، تنها باکتری قابل رویت با چشم غیر‌مسلح
محققان در آب‌های کارائیب و در میان برگ‌های بر زمین ریخته و پوسیده جنگل‌های مانگرو، باکتری مروارید گوگردی با نام علمی (Thiomargarita magnifica) را که به اختصار «تی ماگنیفیکا» نامیده میشود و از نظر اندازه و شکل، شبیه به مژه انسان و در نتیجه با چشم قابل مشاهده است؛ کشف نمودند.
«تی ماگنیفیکا» که در‌حال‌حاضر به عنوان بزرگ‌ترین باکتری جهان شناخته شده، برای انسان خطرناک نبوده و بیماری‌زا نیست. اگر بخواهیم این ارگانیسم را از نظر اندازه با سایر جانداران مقایسه کنیم می‌توان به طول یک سانتی‌متری تیو‌مارگارینا در مقایسه با طول سه تا پنج میلی‌متری مگس سرکه اشاره نمود؛ در واقع طول این باکتری نزدیک به سه برابر مگس سرکه است!
البته این باکتری، بزرگ‌ترین ارگانیسم تک‌سلولی شناخته شده بر روی کره زمین نیست و نوعی از جلبک آبی با نام «کولرپا تاکسیفولیا» (Caulerpa taxifolia) حدوداَ شش تا دوازده اینچ طول داشته و در نتیجه بیش از ده برابر بزرگتر از «تی ماگنیفیکا» است.
اخیراَ جین ماری ولند، زیست‌شناس دریایی آزمایشگاه ملی لارنس برکلی در یک کنفرانس خبری به عنوان نویسنده اصلی مطالعه‌ی باکتری مروارید گوگردی در رابطه با اندازه قابل توجه این باکتری گفت: «تی ماگنیفیکا» حدوداَ پنج هزار برابر بزرگتر از بیشتر باکتری‌ها بوده برای روشن‌تر شدن موضوع، درست مانند این است که به عنوان یک انسان، فردی را با قدی برابر با بلندی کوه اورست ببینیم!
باکتری «تی ماگنیفیکا» نخستین بار در مراتع دریایی مانگرو گوادلوپ، جزیره‌ای در آنتیل کوچک توسط الیور گرو، زیست شناس دانشگاه آنتلس کشف شد. در ابتدا، گرو به سبب اندازه آن‌ها، فکر می‌کرد که چیزی که کشف کرده؛ رشته‌های سفید یوکاریوت هستند. این باکتری ابتدا چندان مورد توجه قرار نگرفت تا اینکه ولند و همکاران به بررسی دوباره آن پرداخته و متوجه تفاوت آن با یوکاریوت‌ها شدند. به عنوان مثال، یکی از یافته‌های اصلی این گروه، نحوه سازمان‌دهی اندامک‌های داخلی باکتری مروارید گوگردی است. در باکتری‌ها اغلب DNA به طور آزاد درون سیتوپلاسم یا مایع درون‌سلولی، شناور است ولی در «تی ماگنیفیکا» این‌گونه نیست!
چیزی درون این باکتری، متفاوت است!
در باکتری «تی ماگنیفیکا»، بازهای آلی DNA یا همان ماده ژنتیکی در بخش‌هایی به نام پپین (کلمه‌ای فرانسوی به معنای هسته میوه) ذخیره شده است. این باکتری مقدار DNA بسیار زیادی دارد که اگر تمامی حروف یا بازهای مولکول DNA آن شمرده شود، تعداد آن‌ها به 12 میلیون باز آلی خواهد رسید و البته هر سلول می‌تواند میلیون‌ها نسخه از این ژنوم را در خود ذخیره کرده باشد.
حال اگر اندازه ژنوم باکتری تیومارگاریتا مگنیفیکا، برابر با 12 میلیون باز آلی باشد و این عدد را در تعداد نسخه‌های ژنوم یعنی نیم میلیون، ضرب نماییم به عدد 6000 میلیارد باز آلی خواهیم رسید که DNA باکتری «تی ماگنیفیکا» را تشکیل می‌دهند. برای درک بهتر شگفتی این موضوع می‌توان به ژنوم دیپلوئید و یا دو‌رشته‌ای انسان با اندازه‌ای در حدود 6 گیگا باز الی اشاره نمود. بنابراین «تی ماگنیفیکا» مقدار DNA بسیار بیشتری را در مقایسه با سلول‌های انسان در خود ذخیره میکند.
راز عظیم‌الجثه بودن این باکتری، در DNA آن، همانجایی که می‌توان عوامل ایجادکننده این جثه را بررسی نمود نهفته است؛ به عنوان مثال در DNA باکتری «تی ماگنیفیکا»، برخی از ژن‌های موثر بر تقسیم سلولی وجود نداشته و همچنین برخی از ژن‌ها که وظیفه بزرگ شدن اندازه را بر عهده دارند، مضاعف شده‌اند.
باکتری با آشپزخانه‌ی همراه!
باکتری «تی ماگنیفیکا»، کموسنتتیک است بدین معنا که قند‌های مورد نیاز برای سوخت‌و‌‌‌ساز خود را به وسیله اکسید نمودن ترکیبات گوگردی یا سولفور که در ماده آلی در حال پوسیدگی رسوبات مانگرو وجود دارد، فراهم میکند. تنها وسیله‌ی مورد نیاز این باکتری جهت آغاز کار، چیزی جامد برای تکیه دادن است!
این باکتری تنها پایه‌ای سفت برای اتکا نیاز دارد تا بدین وسیله در تماس با سولفیدها و آب دریا قرار گیرد و اکسیژن و دی‌اکسید‌کربن مورد نیاز برای عملکرد خویش را فراهم آورد. پروفسور گرو در رابطه با نحوه برخورد اولیه با این باکتری می‌گوید که آن را متصل به برگ و شاخه‌ها، غلاف صدف و همچنین روی بطری‌های شیشه‌ای و یا پلاستیکی یافته است. گروس در ادامه می‌گوید: متاسفانه، بالاترین غلظتی از تیومارگاریتا که پیدا نموده بر روی یک کیسه پلاستیکی بوده است.
ولند و گروس نتیجه تحقیقات خود بر روی این باکتری را در مجله «ساینس» (Science) منتشر نموده‌اند.
